Krzywa cukrowa w ciąży – o czym jest ten test i jak interpretować wyniki

Krzywa cukrowa w ciąży

Krzywa cukrowa w ciąży to inaczej doustny test obciążenia glukozą, znany także jako oral glucose tolerance test. Jest to jedno z obowiązkowych badań przesiewowych wykonywanych w ciąży, mających na celu wczesne wykrycie zaburzeń glikemicznych oraz wykluczyć cukrzycę ciążową. Test ten w okresie ciąży inaczej nazywana jest także testem obciążenia glukozą. Nieleczona cukrzyca ciążowa niesie ze sobą ryzyko poważnych powikłań – czytaj dalej i dowiedz się wszystkiego!

Cukrzyca ciążowa dotyka między 3 a 5% wszystkich kobiet w ciąży. Żeby zahamować jej rozwój lub wyrównać poziom glukozy we krwi, trzeba najpierw wykonać obowiązkowe badanie przesiewowe, które znamy właśnie jako krzywą cukrową w ciąży. Przyszłe mamy nie powinny odkładać tego testu na później, bo cukrzyca ciążowa to naprawdę duże ryzyko zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Ciąży test obciążenia glukozą jest kluczowy dla zdrowia matki i dziecka. Zaleca się, żeby test obciążenia glukozą wykonać w drugim trymestrze, między 24 a 28 tygodniem ciąży.

Wprowadzenie do cukrzycy ciążowej

Cukrzyca ciążowa, znana również jako cukrzyca gestacyjna, to szczególny rodzaj cukrzycy, który pojawia się wyłącznie u kobiet w ciąży. W tym okresie organizm kobiety ciężarnej może nie wytwarzać wystarczającej ilości insuliny, co prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Taki stan jest niebezpieczny zarówno dla mamy, jak i dla rozwijającego się dziecka, dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej. Najskuteczniejszą metodą rozpoznania tego zaburzenia jest test obciążenia glukozą, czyli popularna krzywa cukrowa. Regularne monitorowanie poziomu glukozy oraz szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala na utrzymanie prawidłowego przebiegu ciąży i minimalizuje ryzyko powikłań. Dzięki badaniu krzywej cukrowej możliwe jest wykrycie cukrzycy ciążowej na wczesnym etapie, co daje szansę na zdrową ciążę i bezpieczny poród.

Krzywa cukrowa w ciąży – kiedy wykonać test?

W Polsce krzywa cukrowa to jedno z badań przesiewowych. Ważne jest, żeby każda przyszła mama wiedziała, kiedy krzywą cukrową w ciąży należy wykonać. Jeśli kobieta nie miała cukrzycy przed ciążą, zaleca się wykonanie tego badania między 24 a 28 tygodniem ciąży. Test wykonuje się na określonym etapie ciąży, najczęściej w drugiej połowie ciąży, kiedy poziom hormonów diabetogennych wzrasta. Jednak kobiety z podwyższonym ryzykiem cukrzycy ciążowej wykonują test obciążenia glukozą wcześniej, a termin badania ustala lekarz prowadzący.

Do czynników predysponujących do cukrzycy w ciąży należą:

• Wiek powyżej 35 lat,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• wystąpienie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach,
• PCOS, czyli zespół policystycznych jajników,
• dodatni wywiad rodzinny,
• wystąpienie makrosomii, czyli zbyt dużej masy ciała dziecka w stosunku do wieku ciążowego.

Organizm przyszłej mamy może nie radzić sobie z metabolizmem glukozy, co zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy. Ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej wzrasta z każdą kolejną ciążą oraz z wiekiem kobiety.

Przyczyny cukrzycy ciążowej związane są głównie ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety w czasie ciąży. W drugiej połowie ciąży poziom hormonów diabetogennych znacząco wzrasta, co prowadzi do insulinooporności. Trzustka ciężarnej powinna wówczas zwiększyć produkcję insuliny, aby utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Jeśli jednak trzustka ciężarnej nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, dochodzi do zaburzeń tolerancji glukozy i rozwoju cukrzycy ciążowej. Ryzyko wystąpienia cukrzycy w ciąży jest więc ściśle związane z mechanizmem insulinooporności oraz zdolnością organizmu przyszłej mamy do adaptacji do zmian metabolicznych na danym etapie ciąży.

Przygotowanie do badania krzywej cukrowej

Aby wyniki badania krzywej cukrowej były wiarygodne, bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie się do testu. Przede wszystkim kobieta ciężarna powinna zgłosić się na badanie na czczo – oznacza to, że przez co najmniej 8-10 godzin przed badaniem nie wolno spożywać żadnych posiłków ani napojów innych niż woda. Warto również unikać intensywnej aktywności fizycznej zarówno przed, jak i w trakcie badania, ponieważ może ona wpłynąć na poziom glukozy we krwi i zafałszować wyniki. Lekarz prowadzący może zalecić także, by dzień przed badaniem nie spożywać bardzo obfitych lub ciężkostrawnych posiłków. Przestrzeganie tych zaleceń sprawia, że badanie krzywej cukrowej daje rzetelny obraz gospodarki węglowodanowej organizmu i pozwala na prawidłową ocenę ryzyka wystąpienia cukrzycy ciążowej.

Czym jest krzywa cukrowa?

Żeby wyniki krzywej cukrowej w ciąży były wiarygodne, nie należy się specjalnie przygotowywać. Nie powinno się zmieniać diety ani zwiększać aktywności fizycznej. Konieczne jest, żeby ciężarna była zdrowa, bo nawet lekkie przeziębienie może wpłynąć na wyniki badania. Powiedz lekarzowi, jeśli przyjmujesz jakieś leki, głównie betablokery czy leki psychotropowe. Na badanie należy przyjść na czczo, co oznacza, że nie wolno jeść ani pić nic przez co najmniej 8-10 godzin przed testem.

Krzywa cukrowa w ciąży to badanie wieloetapowe, polegające na trzykrotnym pobraniu krwi: na czczo, po godzinie i po dwóch godzinach od wypicia glukozy. Najpierw wykonuje się pobranie krwi w celu oznaczenia wyjściowego stężenia glukozy. Następnie pacjentka wypija słodki roztwór glukozy, co może powodować nieprzyjemne objawy, takie jak mdłości czy zawroty głowy. Po wypiciu glukozy pobranie krwi powtarza się po godzinie i po dwóch godzinach, aby ocenić zmiany stężenia glukozy. W niektórych przypadkach oznacza się także ilość insuliny wydzielanej przez organizm. Test ten pozwala wykryć zaburzenia metabolizmu glukozy u kobiet w ciąży.

Przebieg badania krzywej cukrowej

Badanie krzywej cukrowej to prosty, choć czasochłonny test, który trwa zazwyczaj od 2 do 3 godzin. Na początku pobierana jest próbka krwi na czczo, aby sprawdzić wyjściowy poziom glukozy. Następnie kobieta ciężarna otrzymuje do wypicia słodki roztwór glukozy – najczęściej jest to 75 g glukozy rozpuszczone w wodzie. Po wypiciu roztworu glukozy pobierane są kolejne próbki krwi: po jednej godzinie oraz po dwóch godzinach. W trakcie badania bardzo ważne jest, aby pozostać w poczekalni i unikać jakiejkolwiek aktywności fizycznej, ponieważ może ona wpłynąć na wyniki testu. Badanie krzywej cukrowej pozwala ocenić, jak organizm radzi sobie z przyswajaniem glukozy i czy występują zaburzenia charakterystyczne dla cukrzycy ciążowej.

Interpretacja wyników krzywej cukrowej

Normy krzywej cukrowej w ciąży:

Prawidłowe wyniki mieszczą się w poniższych wartościach, które stanowią ciąży normy:

1. badanie na czczo – poniżej 92 mg/dl

Wynik 92-125 mg/dl wskazuje na podwyższone stężenia glukozy i może być podstawą do rozpoznania cukrzycy ciążowej.

2. badanie glikemii po godzinie: poniżej 180 mg/dl.
3. badanie po dwóch godzinach – prawidłowa glikemia to poziom glukozy poniżej 153 mg/dl

Stężenia glukozy powyżej tych norm są podstawą do rozpoznania cukrzycy ciążowej. W takiej sytuacji pacjentka powinna skonsultować się z lekarzem prowadzącym w celu dalszego postępowania z rozpoznaniem cukrzycy ciążowej.

Jeśli w OGTT stwierdzi się poziom glukozy na czczo powyżej 126 mg/dl, lub po 2 godzinach: powyżej 200 mg/dl, mamy do czynienia z cukrzycą moczową w ciąży (DIP).

Leczenie cukrzycy ciążowej

Gdy diagnoza zostanie postawiona, kobieta musi od razu iść na konsultację do diabetologa. Wtedy trzeba zmienić dotychczasowe nawyki. Po rozpoznaniu cukrzycy ciążowej kluczowe jest stosowanie odpowiedniej diety ustalonej z diabetologiem, która pomoże zarządzać poziomem glukozy i zmniejszyć ryzyko powikłań. Dzienna podaż kaloryczna dla ciężarnej zależy od jej BMI sprzed ciąży, ale zwykle powinna wynosić między 1800 a 2500 kcal. Dieta powinna być dobrze zbilansowana i składać się z 3 głównych posiłków i 3 przekąsek (w tym jednej przed snem). Dieta diabetyczna powinna zawierać około 40-45% węglowodanów, 30% białka i 20-30% tłuszczów.

Zaleca się też wprowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej dostosowanej do ciąży.

Ciężarne z cukrzycą ciążową muszą codziennie mierzyć poziom glukozy we krwi na czczo i godzinę po każdym posiłku. Przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala na skuteczną kontrolę choroby i zmniejsza ryzyko powikłań okołoporodowych. Jeśli zmiana diety i wprowadzenie optymalnej aktywności fizycznej nie pomaga, konieczne będą iniekcje insuliny. Ciężarne same sobie robią zastrzyki w domu.

U większości kobiet po porodzie poziom glukozy wraca do normy, jednak konieczna jest dalsza kontrola stanu zdrowia.

Powikłania cukrzycy ciążowej

Powikłania można podzielić na dwie grupy: matczyne i płodowe.

Wśród powikłań matczynych związanych z cukrzycą ciążową wymienia się m.in. zwiększone ryzyko infekcji dróg moczowych, nadciśnienie tętnicze oraz stan przedrzucawkowy, który jest jednym z powikłań mogących wystąpić u kobiet z cukrzycą ciążową.

Jeśli chodzi o powikłania płodowe, u noworodków matek z cukrzycą ciążową częściej obserwuje się zaburzenia oddychania oraz powikłania wynikające z zaburzeń metabolicznych, takie jak hipoglikemia czy zaburzenia elektrolitowe.

Powikłania matczyne:

• zakażenie układu moczowego,
• przekształcenie cukrzycy ciążowej w cukrzycę typu drugiego po porodzie,
• wielomocz,
• gestoza, czyli zatrucie ciążowe,
• zapalenie nerek,
• obrzęki.

Powikłania płodowe:

• wady wrodzone,
• wady sercowo-naczyniowe,
• makrosomia, czyli nadmiernie szybki wzrost masy ciała dziecka w stosunku do wieku ciążowego,
• wady układu nerwowego,
• upośledzenie umysłowe,
• wady przewodu pokarmowego,
• deformacje kończyn.

Jeśli rozwinie się makrosomia, poród naturalny nie jest możliwy, konieczne jest ukończenie ciąży przez cesarskie cięcie, które planuje się na około 37 tydzień ciąży. Wiąże się to z przyspieszonym rozwojem dziecka w łonie matki, spowodowanym nadmiarem cukru we krwi. Noworodek zaraz po urodzeniu jest narażony na to, co nazywa się „noworodkiem”. Podcukrzyca, czyli hipoglikemia, która w skrajnych przypadkach może spowodować śpiączkę hipoglikemiczną. W późniejszym rozwoju dziecka makrosomia może powodować: zaburzenia metaboliczne, nadwagę i otyłość, upośledzoną tolerancję glukozy, nadciśnienie tętnicze i insulinooporność.

Różnice między cukrzycą ciążową a innymi rodzajami cukrzycy

Cukrzyca ciążowa różni się od innych typów cukrzycy, takich jak cukrzyca typu 1 czy typu 2, przede wszystkim swoim czasowym charakterem i przyczyną powstawania. W przypadku cukrzycy ciążowej główną rolę odgrywają zmiany hormonalne zachodzące w trakcie ciąży, które prowadzą do zwiększonej insulinooporności i podwyższenia poziomu glukozy we krwi. Cukrzyca ciążowa najczęściej ustępuje po porodzie, jednak jej rozpoznanie wymaga ścisłego monitorowania i leczenia cukrzycy ciążowej, aby zapewnić zdrowie matki i dziecka. Warto pamiętać, że kobiety, które przeszły cukrzycę ciążową, są w przyszłości bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie i odpowiednie postępowanie w trakcie ciąży, by zminimalizować ryzyko powikłań i zadbać o prawidłowy poziom glukozy we krwi.